Jack Biskop, onderwijsondernemer en voormalig onderwijswoordvoerder CDA Tweede Kamer
Wie van het bereiken van een toppositie op een ranglijst een doel maakt, zal snel bedrogen uitkomen, zegt Sahlberg. Pasi Sahlberg schreef zijn boek dan ook niet voor beleidsmakers die naar de top van een ranglijst willen, maar hij schreef het voor diegenen die geïnteresseerd zijn in de weg die Finland is gegaan. Ieder ander land zal zijn eigen weg moeten gaan. Ervaringen uit Finland kunnen daarbij helpen.
Het meest kenmerkende in de onderwijshervorming in Finland is de versterking van de positie van de leraar en de ontwikkeling van een 9 jarige gemeenschappelijk schoolvorm (de nieuwe gemeenschappelijke scholengemeenschap) van 7 tot 16 jaar. Het leidt o.a. tot een daling van het aantal voortijdig schoolverlaters en een algemene verhoging van het niveau waarop jongeren afstuderen. ‘Minder onderwijs, meer leren’ is een van de Finse motto’s. Finse kinderen hebben een korte schooldag (tot ongeveer 1 uur ’s middags), maar er zijn volop naschoolse activiteiten die hun algemene kennis en groei stimuleren. Het geeft leraren bovendien de gelegenheid om meer tijd te spenderen aan het ontwikkelen van hun onderwijs, samen te werken en voor probleemgevallen alternatieven te maken. Verder wordt er weinig getoetst. Want, aldus Sahlberg, van toetsen worden kinderen niet beter. Toets minder, leer meer. De nadruk ligt minder op het toetsen en meer op de professionalisering van de leraren.
Met dat laatste komt het echte verschil met andere landen naar boven. De Finse leraren, die overigens niet beter worden betaald dan hun Nederlandse vakbroeders, genieten respect en aanzien. Voor elke plaats op de lerarenopleiding melden zich minstens 10 kandidaten. De lerarenopleidingen integreren wetenschappelijke onderwijskennis, didactiek en praktijk tot een research based opleiding. Er wordt veel onderling samengewerkt tussen de opleidingen. Naast de verplichte nascholing volgt tweederde van de leraren ook nog andere vormen van nascholing. Deze nadruk op nascholing past ook weer bij de geringere taakomvang op school.
En wat levert dat dan op als we kijken naar de aanpak van dyslexie in Finland? Hoewel de Finse taal beschouwd wordt als transparant en duidelijk, heeft de taal ook zijn eigen kenmerken die lastig zijn voor mensen met dyslexie. Vooral de verdubbeling van klinkers en medeklinkers, terwijl de uitspraak hetzelfde blijft zorgt voor problemen. Juist omdat de afgelopen 30 jaar er steeds meer geïnvesteerd wordt in de opleiding van leraren, neemt de aandacht voor leerproblemen toe. Zo is het aantal kinderen met een dyslexieverklaring in Finland tussen 2003 en 2008 gestegen van 1,5% naar 9,5%. De leraar is zelf verantwoordelijk voor de aanpak, voor het contact met de leerlingen en de ouders, voor de evaluatie van de resultaten. In de aanpak ligt de nadruk op het leren leren. Hoe pakken leerling iets het beste aan. (Claude Anttila tijdens World Dyslexia Forum, Parijs, 2010).
Dit artikel is verschenen in het het blad van de vereniging Woortblind, maart 2013, jaargang 14, nummer 1.