Shoe_workshop_iron_238229_l

Door: Jack Biskop, ondernemer en voormalig lid Tweede Kamer (CDA)

Bij veel schoenherstellers in het land hangt een bordje ‘Personeel gevraagd’. Meer mensen laten hun schoenen repareren en er is een tekort aan goed opgeleide jongeren. Hetzelfde geldt voor pianostemmers en binnen een paar jaar voor maar liefst 170.000 technici die we tekort gaan komen in ons land. Je zou bijna denken dat er nauwelijks meer vakmensen worden opgeleid, terwijl het beroepsonderwijs bevolkt wordt door 500.000 studenten en de jeugdwerkeloosheid opkruipt naar de 13%. En nieuw is het probleem ook niet, want deze verhalen, met soms wisselende beroepsgroepen, kennen we al jaren. Wordt er dan niets aan gedaan?

Om de aanwas van jonge mensen in technische studies en beroepen te stimuleren zijn er al jarenlang programma’s en projecten zoals Bèta en Techniek, SOS Vakmanschap, de Techno-MAVO, TechniekTalent.nu, de Week van het Ambacht en nog veel meer. Minister Kamp heeft onlangs een TechniekPact aangekondigd om de schaarste aan technisch personeel aan te pakken samen met sociale partners en het onderwijs. Echt succesvol is de aanpak de laatste jaren niet geweest. Jongeren kiezen liever HAVO of VWO dan een beroepsgerichte opleiding. Liever iets administratiefs dan iets ambachtelijks. Juist op dit moment, nu er in zoveel gezinnen wordt nagedacht over school- en beroepskeuze, is het goed om stil te staan bij wat het onderliggende probleem is en wat er écht aan gedaan kan en moet worden.

Het uitblijven van succes van de genoemde programma’s en projecten is goed verklaarbaar, omdat deze zich vaak richten op de leerling/student. Alsof die in zijn eentje bepaalt wat hij of zij wil gaan doen. Wie kiest voor HAVO of VWO blijft verstoken van het kennismaken met verschillende beroepsvelden en het aanleren van de eerste beroepsvaardigheden. Met de minimale aandacht voor techniek of vakvaardigheden in HAVO en VWO moeten veel jongeren hun ‘ skills’ buiten de school op doen. Wie tandarts wil worden moet door zes jaar VWO heen om pas op de universiteit met de handjes aan de slag te gaan. En dat geldt voor veel beroepen waar met ‘de handjes’ gewerkt wordt.

Het is ouders en de jongeren zelf niet echt kwalijk te nemen dat zij vooral kiezen voor witte boorden banen. Zij hebben onvoldoende inzicht in kansen op de arbeidsmarkt, benodigde beroepsvaardigheden en ontwikkelingsmogelijkheden. Veel programma’s richten zich eenzijdig op één doelgroep, terwijl een aanpak die zich richt op leerling, ouders, werkgever en de omgeving van de leerling veel meer effect zou hebben. Dat betekent dat het beeld dat we hebben van beroepen letterlijk meer in beeld moet komen.

In Holland Got’s Talent zou het niet moeten gaan om een balletje te laten stuiteren of leuk te kunnen dansen. Er is dringend behoefte om op een aansprekende manier ambachtelijk talent te laten zien. Te beginnen op televisie en aansluitend op alle scholen. Op alle vormen van voortgezet onderwijs moet meer werk gemaakt worden van kennismaken met beroepen en beroepsvaardigheden. Hier is zeker een rol weggelegd voor werkgevers. Vakmensen als schoenenmaker Floris van Bommel, automaker Joop Donkervoort, scheepsbouwer Thecla Bodewes, maar ook mensen als tassenmaker Omar Munie en mosterdmaker Ton Schröer kunnen een icoon zijn voor jongeren. Geen pop-idool, maar een vak-idool. Iedere regio kent dit soort vakmensen: haal ze de school binnen! Maak voor iedere doelgroep van leerlingen, hun ouders tot leraren en decanen een eigen aanpak! Jongeren zullen zich meer aangesproken voelen door een app of een actie via de social media, terwijl de ouders wellicht meer hebben aan een goed voorlichtingsprogramma.

Het is vijf voor twaalf, maar nog niet te laat. Werk aan de winkel voor het ministerie van OCW, voor de MBO-sector, voor de werkgevers en voor wie maar op een creatieve manier, al dan niet via een TechniekPact, vakmanschap onder de aandacht van jongeren en hun omgeving kan en wil brengen. Ga niet de heilloze weg op van weer open dagen en voorlichtingsprogramma’s. Ga de competitie aan met de Voice of Holland. Laat zien wat kan en hoe leuk het is! Op weg naar een baan voor het leven!

Jack M. Biskop
Onderwijs ondernemer
Voormalig onderwijswoordvoerder
CDA-fractie Tweede Kamer